Kreeg ik nu opbouwende kritiek of werd ik tot mijn enkels afgebrand? Soms is het lastig om het verschil goed te zien.  

Er is dat moment, meestal nét na de eerste zin, als je al voelt: dit wordt geen compliment.
“Mag ik je iets teruggeven?”
“Ik wil even iets met je delen.”
“Niet verkeerd bedoeld, hoor, maar…” 

Je voelt je nek en schouders aanspannen. Je brein springt in overlevingsmodus. Vechten, vluchten, of vriendelijk glimlachen terwijl je vastgepind staat op je plek. “Ja tuurlijk, ik sta altijd open voor feedback.” ‘Feedback is een kadootje’. Prima. Maar dan wel zo’n kadootje waarbij je twijfelt of je het moet uitpakken of gewoon vriendelijk bedanken en linea recta in de prullenbak mikken. Soms is het een doosje wijsheid. En soms een passief-agressieve baksteen met een strik erom. 

Waarom raakt kritiek… oeps, ik bedoel natuurlijk feedback… ons zo (zelfs als het goedbedoeld is)? Omdat het vaak een spiegel is voor onze eigen overtuigingen en twijfels. “Zie je wel, ik ben niet goed genoeg” of een andere variant die resoneert. Het raakt ons zelfs als het lief wordt gebracht. Zelfs als we er eigenlijk wel wat mee kunnen. Dus wat doen we? Gaan op slot. Verdedigen. Of het keihard op onszelf betrekken en ons de rest van de dag afvragen of we eigenlijk gewoon mislukt zijn. Kritiek is geen snelle hap. Het is taai spul en je blijft erop kauwen. Net als slecht bereid stoofvlees.  

Maar hoe neem je feedback of kritiek dan wel goed in ontvangst, zonder jezelf geweld aan te doen? Er is geen trucje dat het pijnloos maakt. Maar er is wel een manier om er niet aan onderdoor te gaan: 

Vraag jezelf af: gaat dit over wie ik ben, of over wat ik doe? 

Niet: “Ik ben waardeloos.”
Wel: “Er was iets aan mijn aanpak dat niet werkte voor die ander.” 

En dat is een verschil van dag en nacht. 

Je hoeft het er niet mee eens te zijn. Soms is kritiek een spiegel. Soms een vergrootglas. En soms gewoon iemand die z’n eigen frustraties op jou botviert.
Luisteren is altijd een goed idee, maar je mag ook denken: leuk geprobeerd, maar deze laat ik even aan me voorbijgaan. 

Wat als het wél over jou gaat? Soms speelt iemand niet de bal, maar vol op de persoon. Niet: “dat gedrag is niet effectief”, maar: “jij bent moeilijk/onprofessioneel/een drama.” Dan doet het pijn. En dat mag. Maar stel jezelf één vraag: Gaat dit echt over mij, of over de ander? Soms spelen frustratie, jaloezie of sociale onhandigheid een rol. Je hoeft niet alles aan of over te nemen. Dumpen en door. En als het toch blijft hangen, als er iets in zit dat schuurt omdat het ergens waar is…  Dan is het misschien alsnog een kadootje. Lelijk verpakt, maar raak. 

En dan? Gewoon doorademen. Niet direct in de tegenaanval. Prima om te zeggen: “Ik denk er even over na.” Je hoeft niet meteen te beloven dat je er iets mee doet. En als je weer alleen bent (of op de wc zit), voel dan even wat het met je doet. Niet om het weg te duwen, maar om jezelf terug te vinden. 

Noem het feedback, noem het (opbouwende) kritiek. Iedereen krijgt het. Hoe beter je wordt, hoe meer ervan komt. Niet omdat je tekortschiet, maar omdat je zichtbaar bent. Hoge bomen vangen veel wind. Dat is gewoon hoe het werkt. De boom groeit door te leren, met name door fouten en feedback. Vergelijk feedback dus met een zaadje. Het ziet er niet uit, maar het kan uitgroeien tot iets moois als je het niet meteen verplettert of negeert.